Kategori:
Lenf Ödem Nedir Nasıl Tedavi Edilir

Lenf Ödem Nedir Nasıl Tedavi Edilir Başlıklı Yazımızın Devamı.

Lenf sistemi nedir?

Lenf sistemi vücudumuzun her yerinde bulunan lenf damarları ve lenf düğümlerinden (nodlarından, bezlerinden) oluşan bir sistemdir. Bu sistemin görevi hücrelerin arasındaki atık ürünleri temizlemek, hücrelerin arasına sızmış fazla sıvıyı boşaltmak ve enfeksiyonlar ile savaşmaktır.

Lenfödem neden oluşur?

Lenf sistemindeki (lenf damarları ve lenf düğümleri) hastalık (kanser, enfeksiyon) veya hasarlara (cerrahi, travma) bağlı olarak bu sistemin çalışmasının bozulması (tıkanması) sonucu lenfödem oluşur.

Bunun oluşum mekanizması hücreler arasında biriken sıvının boşaltılamamasına bağlı olarak dokulardaki gelişen ödem sebebiyledir.

Meme kanseri sonrası lenfödem neden oluşur?

Meme kanseri ameliyatlarından sonra o taraftaki el ve kolda lenfödem gelişebilir. Bunun sebebi ameliyatın bir aşaması olarak koltukaltındaki lenf bezlerinin çıkarılması ve lenf bezlerine uygulanan radyasyon tedavisi (radyoterapi) veya her ikisi olabilir.

Meme kanseri ameliyatı geçiren kadınların yaşam boyu lenfoödem gelişme riski vardır. Lenfödem, ameliyattan sonra yakın zamanda gelişebileceği gibi yıllar sonra da ortaya çıkabilir.

Lenfödem, kesin bir tedavisi olmayan kronik bir durumdur. Ancak lenfödemin gelişmesini önlemek ve semptomları azaltmak veya hafifletmek için bazı önlemler alınabilir

Lenfödemin belirtileri nelerdir?

Lenfödemin ilk belirtisi el ve kolda hafif bir şişlik hissi olabilir. Hasta daha çok dokularının sıkılaştığını, gerildiğini hisseder; bu lenfödemin genellikle en erken belirtisidir.

Daha sonra lenfödemin ilerlemesiyle omuz ve gögüs bölgesine kadar ulaşan yaygın şişlik, ağrı, hareket kabiliyetinde azalma ortaya çıkar.

Bu durum tedavi edilmez veya geç kalınırsa şişlik ile birlikte ısı artışı ve kızarıklık gibi enfeksiyon belirtileri ile durum daha da kötüleşebilir.

.

Lenfödem riski nasıl azaltılabilir?

Günümüzde meme cerrahları bu riski azaltmak için koltukaltı lenf bezlerinin ameliyat sırasında korunmasını, yani kanser yoksa çıkarılmamasını benimsemişlerdir. Bunun için daha önce saptanmış bir koltukaltı metastazı yoksa ameliyat esnasında sentinel lenf nodu biyopsisi ile bir iki lenf bezi çıkarılarak incelenir.

Sentinel lenf bezi biyopsisi ile incelenen lenf bezinde kanser bulgusuna rastlanmaz ise kalan lenf bezlerinin alınmasına gerek kalmaz. Bu yöntem ile risk, tamamen ortadan kalkmamakla birlikte büyük oranda azaltılmış olur.

Daha önce saptanmış lenf bezi metastazı olan hastalarda ise ameliyat öncesi kemoterapi ile (neoadjuvan kemoterapi) lenf bezlerindeki kanser yokedilmekte ve böylece koltukaltı lenf bezlerinin korunması sağlanabilir.

Koltukaltı lenf bezleri alınan hastaların çoğunda lenfödem gelişmez. Ancak lenfödemin hayat kalitesi üzerinde yaratacağı etkileri gözönünde bulundurulduğunda bu konuda her zaman dikkatli olmakta fayda vardır.

Bu durumun gelişmesini önlemek için hastaların yapması gererkli olanlar şunlardır:

  • İyi bir cilt bakımı en temel basamaktır
  • Nemlendirici kremler ile cildin kuruması, çatlaması önlenmelidir
  • Kullanılan bu kremlerdeki içeriklere dikkat edilmeli, allerjik etkilere sahip olanlardan uzak durulmalıdır
  • Güneşli veya soğuk havalarda el ve kolları güneş veya aşırı soğuktan korumak için önlemler alınmalıdır (giysiler, eldiven gibi).
  • Kesik ve sıyrıklara neden olmamak için koltuk altı kıllarının elektrikli tıraş makinesi ile alınması daha uygun olabilir
  • Tırnakların kesilmesi esnasında tırnak yatağındaki dokulara dikkat edilmeli ve bu işlem nazikçe yapılmalıdır
  • Yüzük, bilezik, saat gibi takılar takılmamalı, sıkı giysiler giyilmemelidir.
  • Bulaşıkları yıkarken veya bahçe gibi işler ile uğraşırken eller eldivenle korunmalı
  • Ciltteki herhangi bir kesiğin temiz tutulup antiseptik ile silinmesi gerekir
  • Oluşan kesiklerin şişmesi ve kızarması durumunda bir an önce doktoruna başvurulmalıdır.
  • Böcek ısırıkları, evcil hayvan kesiklerine karşı dikkatli olunmalı ve geliştiğinde doktoruna başvurulmalıdır
  • Yapılacak ev işleri elde travma veya zorlanmaya neden olmayacak şekilde olmalı ve fazla ağır şeyler kaldırılmamalıdır
  • Riskli kol ile alışveriş torbası ve çanta taşınmamalı
  • Aşırı tekrarlayıcı hareketlerden ( çekme, itme gibi) kaçınılmalı.
  • Mümkün olduğunca o kol veya elden kan alınmaması veya enjeksiyon yapılmaması, tansiyon ölçülmemesi gerekir.
  • Kilo kontrolünün sağlanmalı
  • Düzenli ve nazik egzersizler ile kaslar hareket ettirilerek lenf akışı sağlanmalı

Lenfödem Tedavisi Nasıl Olur?

Bütün önlemlere rağmen lenfödem gelişirse hasta mutlaka doktoruna başvurmalıdır. Lenfödemin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte erken saptanması ve önlemlerin alınması ile genellikle çok ilerlemeden durdurulabilir.

Lenfödem tedavisi çoğunlukla cerrahi olmayan seçenekleri içermesine rağmen bu tedavi ile gerilemeyen veya çok sık tekrarlayan vakalarda bazı cerrahi seçenekler düşünülebilir.

Lenfödemin tedavisi;

  • İyi bir cilt bakımı
  • Hafif egzersizler
  • Kolun yükseklik ile desteklenmesi
  • Çeşitli masaj yöntemleri ile drenajın sağlanması
  • Kompresyon giysilerinin kullanımı
  • Kompresyon cihazlarının kullanımı olarak sayılabilir.

Bu tedaviler şişmeyi azaltmak ve kontrol etmek, hareket aralığını geliştirmek ve enfeksiyonları önlemek için tasarlanmıştır.

Tedavisi ilk aşamalarda hastaların kendi yapacağı egzersiz ve önlemleri ile sağlanırken bunun mümkün olmadığı vakalarda fizyoterapist tarafından yürütülür. Tedavisinde;

Bu tedaviler ile iyileşmeyen hastalarda ise plastik cerrahi branşı tarafından cerrahi tedavi seçenekleri planlanır.

Ayrıca Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi Nedir Başlıklı Yazımızı da Okuyabilirsiniz.